بادیهای مسی: قدرت و تسلط صدای حاصله از ترومپت ها و« کر» ها نمادگر تنوعی بزرگ در تجربه انسان است . بادیهای مسی طی قرن های دراز، در نقش تشریفاتی جوامع بشری فعالیت می کردند : هر تشریفاتی از تاجگذاری شاهها و پاپها گرفته ، تا اعلام جنگها ، شکارها و غیره ، با این سازها برگزار می شده است . بشر طنین ساز ترومپت را برای ایجاد روح سلحشوری ، آغازیدن جنگهای صلیبی ، مسابقات ، جنگهای ملی و تشریفات اسب دوانی به همکاری می گرفت . صدای «شیپور خاموشی» که قویاً تجسمی از مرگ می نمایاند ، صدائی از بادیهای مسی است ؛ نمی توان تصور کرد که این «ملودی خبر» بتواند از ساز دیگر جز بادیهای مسی شنیده می شود .
شک نیست که بادیهای مسی ، نقش مهمی در ارکستر دارند . قسمت بادیهای مسی در ارکستر شامل تعداد محدودی ساز است که طنینشان نافذ و رسا است (ن.ک. به جدول ۱/۴ ص ۴۶) . صفت «مسی» (یا «برنجی») القاء کننده این کیفیت صوتی نیز هست و صدای این گروه لزوماً دارای آن تاثیر نامطبوعی که از این صفت در ذهن متبادر می شود ، البته نیست .
حصول صدا در بادیهای مسی ، همانند بادیهای چوبی ، از راه ارتعاش ستونی از هوا ، محصور در داخل لوله صورت می گیرد . اما در سازهای بادی مسی ، نوازنده هوای داخل لوله را به وسیله لرزندان لبهای خود ، در حال فشار به «دهانی» فنجانی شکل ساز ، به ارتعاش وا می دارد . بالاترین میدان صدا در این گروه ، که نقش مقابل بخش سوپرانو را بر عهده دارد ، متعلق به ترومپت است . «کر» در مقابل بخش آلتو قرار می گیرد ، ترومبون مقابل بخش تنور، و توبا برابر بخش باس .
نقش عمومی بادیهای مسی عبارتست ازتامین تاکیدهای قوی و مشخص کردن جمله ها ، و به همین دلیل ، این گروه با قسمت «سازهای کوبی (ضربی)» در ارکستر همکاری ای نزدیک دارند . تا زمانهای اخیر ، ساز «کر» تنها سازی از این خانواده بود که به فراوانی برای اجرای پاساژهای تکنواز در ارکستر به کار گرفته می شد ، زیرا میدان صدائی وسیع داشت و طنینی ملایم و مطبوع ، بدون آنکه نافذ و خشن باشد . درقرن های نوزدهم و بیستم از راه تکامل دریچه های ساز ، حصول ساده همه اصوات ساز در فضای میدان صدای آن میسر شد ، و آهنگسازان تا حد زیادی بر وسعت امکانات قسمت بادیهای مسی ، به منظور ایجاد رنگ آمیزیهای جدید صوتی ارکستر ، افزودند .
جدول ۱/۴ بادیهای مسی
سازها | میدان صوتی | طنین و امکانات اجرائی | نقشهای ویژه در هم نوازی | نمونه ها ی تکنوازی |
ترومپتوسیله حصول صوت در آن : دمیدن در دهانی فنجانی شکل | ۱- میدان صوتی بالا ۲- وسعت صوتی کوچک | ۱- پر توان ، درخشان ، چابک نافذ ، روشن ، ۲- قادر به ایجاد صوت شیرین هر گاه نرم یا با سوردین بنوازد | ۱- در نقش مقابل سوپرانو۲- نقش تاکیدها در وزن ۳- به ندرت با نقشی تکنواز در ارکستر تا قرن بیستم ؛ اکنون به راحتی دارای نقش تکنواز معمولاً جفتی به کار می رود . | نمونه ۱/۲۶چایموفسکی : کایریچیوایتالین ک. ۴۵، آغاز |
کر( فرانسوی) وسیله حصول صوت در آن : دمیدن در دهانی فنجانی شکل | ۱- میدان صوتی ای پایین تر از ترومپت۲- وسعت صوتی بی نهایت بزرگ ، قابل مقایسه با این وسعت در ویولن | ۱- غنی تر و کمتر از ترومپت خشن و بلند۲- قادر به ایجاد صوتی نسبتاً قوی ۳- دارای طیف گسترده ای از رنگها ، از عمیق ، شیرین ، غنی تا قوی ، درخشان و حتی دور برنده | ۱- در مقابل بخش آلتو یا تنور۲- به خاطر طنین شیرین صوت معمولاً در پارتیتور با بادیهای چوبی نوشته می شوند ۳- با صدای قوی خود درپاساژهای درخشان بکار گرفته می شود .۴- به راحتی ملودیک غالباً تکنواز ۵- معمولاً جفتی یا چهار تایی ؛ غالباً نقش اجرای هارمونی های چهار بخشی را به عهده می گیرند . | نمونه ۱/۲۷مندلسون : «نورکتورن» از قطعه رویای نیمه شب تابستان |
ترومبونوسیله حصول صوت در آن : دمیدن در دهانی فنجانی شکل | 1- میدان صوتی بم۲- وسعت صوتی بزرگتر از ترومپت و کوچکتر از کر | ۱- قوی در منطقه پایین معمولاً تیره و غنی و در منطقه بالا درخشان و نافذ۲- بیش از کر تیره و نافذ | ۱- در نقش مقابل تنور یا باس۲-نقش تقویت و توانا تر کردن را در جمع ارکستر به عهده دارد ۳- گهگاه در تکنوازی به کار می رود ۴- معمولاً به صورت زوج یا سه تائی نوشته می شود | نمونه ۱/۲۸واگنر : پرلود پرده سوم . پایان از اپرای لوهنگرین |
توبا وسیله حصول صوت در آن : دمیدن در دهانی فنجانی شکل | ۱- پایین ترین میدان صوتی میان مسی ها ۲- وسعت صوتی قابل مقایسه با ترومبون اما پایین تر ، کما بیش همانند کنتر باس زهی | پر ، غنی ، ضخیم ، تیره ، و بسیار قوی | ۱- در نقش مقابل بخش باس۲- زمینه ای پهن و استوار در ارکستر (یا در گروه بادیهای مسی) ۳- گهگاه ملودیک بندرت تکنواز ۴- معمولاً تنها یک توبا در ارکستر | نمونه ۱/۲۹برلیوز : سمفونی فانتاستیک ،موومان پنجم ، دیزایرائه |
اقباس از کتاب دعوت به شنیدن ، نوشته ریچارد- ل .وینک – لوئز- ج . ویلیامز . برگردان به فارسی : پرویز منصوری